جغرافیا وخلاصه مطلبی درباره‌ی فرسایش

نکات کلیدی جغرافیا یازدهم وخلاصه ای درباره‌ی انواع ناهمواری‌ها وفرسایش

مطلبی درباره‌ی فرسایش" />

نکات مربوط به جغرافیای یازدهم مبحث آزمون 17 آذر

ناهمواری ها و اشکال زمین

نکته:سنگ کره بخش خارجی زمین است-حالت جامد دارد-شامل قاره ها و کف و بستر دریاها و اقیانوس ها میشود.

نکته:71 درصد زمین را آب فرا گرفته است و 29 درصد باقی مانده را خشکی ها را دربرگرفته اند.

چهار ناهمواری اصلی زمین شامل فلات و کوه ها و دشت ها و تپه ها میباشد.

ویژگی فلات ها:سرزمین های مرتفع و نسبتا هموار-محصور کوهستان ها هستند.

ویژگی کوه ها:برجسته و مرتفع هستند-معمولا دامنه های تند و قله های برجسته دارند.

شباهت کوه ها و فلات ها:هر دو مرتفع هستند.

تفاوت کوه ها و فلات ها:کوه دارای قله است ولی فلات مرتفع و نسبتا مسطح است-تپه ها نسبت به کوه ها ارتفاع کمتری دارند اما از نواحی پیرامون خود بلند ترند.

نکته:ارتفاع کوه ها و  تپه ها و سایر عوارض زمین را نسبت به سطح دریا (سطح متوسط آب های آزاد)محاسبه می کنند.

ویژگی دشت ها:سرزمین های پست و نسبتا هموارند-در میان کوه ها یا در کنار سواحل و یا میان فلات ها و کف دره ها قرار گرفته اند.

نکته:دشت ها مهم ترین اشکال زمین به حساب می آیند-بیش از یک سوم سطح زمین را پوشانده اند-نواحی عمده سکونت و زندگی و فعالیت انسان را تشکیل میدهد.

عوامل پدید آمدن اشکال مختلف ناهمواری ها در سطح زمین:

 عوامل درونی:طبق نظریه ساخت ورقه ای یا صفحه ای پوسته زمین به قطعات بزرگی تقسیم شده است. این ورقه ها به روی بخش خمیری زمین به آرامی حرکت میکنند.

 این ورقه ها از هم دور میشوند به هم نزدیک میشوند به هم برخورد می کنند و در امتداد هم می لغزند.

 نتایج این حرکت ها: ایجاد چین خوردگی رشته کوه ها شکست ها(گسل ها) و پیدایش کوه های آتش فشانی است.

نکته:منظور از ورقه ها (پوسته و گوشته فوقانی) است.

عوامل بیرونی:چهره ی زمین طی زمان بر اثر هوازدگی و فرسایش تغییر میکند.

انواع هوازدگی:

فیزیکی      :  در این نوع هوازدگی سنگها در نتیجه اختلاف دما (انبساط و انقباض) و یا یخ زدن آب در شکاف سنگ ها ایجاد میشود.

نکته خیلی مهم:در این نوع هوازدگی در ترکیب شیمیایی سنگها تغییری ایجاد نمیشود.

شیمیایی   :    مهم ترین عموامل این نوع هوازدگی اکسیژن و رطوبت است.

در این نوع هوازدگی ساختمان کانی ها و ترکیب شیمیایی سنگ ها تغییر می کند.

. مانند:تبدیل شدن گاز های دی اکسید نیتروژن و دی اکسید گوگرد هوا به باران اسیدی که موجب تغییرات شیمیایی در سنگ ها میشود.

زیستی   :    فعالیت موجود زنده یعنی گیاهان و جانوران موجب تغییرات فیزیکی و شیمیایی در سنگ ها میشود .مانند:ایجاد حفره های زیرزمینی توسط جانوران حفار مثل موش و موریانه.

نکته:سرعت هوازدگی در سنگ ها متفاوت است و به عواملی چون جنس سنگ ها نوع آب و هوا و زمان بستگی دارد.

نکته:فرسایش انحلالی در کوهستان هایی که سنگ ها قابلیت حل شدن در آب را داشته باشد بوجودمی آید.

یعنی آب های جاری با نفوذ به زیر زمین از طریق درز ها و شکاف ها و حل کردن سنگها در خود پدیده فرسایش مانند غارهای طبیعی و چشمه های آهکی را بوجود می آورند.

 نکته:در ایران اشکال کارستی به ویژه در کوه های زاگرس زیاد است.نمونه ها:غار های علی صدر همدان و کتله خور زنجان

نکته:آب هایی که با دی اکسید کربن و هوا ترکیب می شوند اسید کربنیک تولید می کنند و با حل کردن آهک و گچ در خود میتوانند موجب خوردگی و انحلال سنگ ها شوند.

2-یخچال ها        مانند بولدوزر عظیم سنگ هایی را در اندازه های مختلف به همراه خود به جلو میبرند.به این سنگ ها یخ رفت و مورن می گویند.

10 نکته مربوط به آزمون ها پیشین

1-نواحی فقط تحت تاثیر روابط معمول انسان ها و محیط طبیعی نیستند.بلکه حکومت ها و تصمیم گیری های سیاسی نیز به شدت بر نواحی تاثیر می گذارد.

2-کاسته شدن از عوامل همگونی ناحیه        هر چه از کانون یک ناحیه دور میشویم.

3-ساوان یک ناحیه ی انتقالی بین جنگل های بارانی استوایی و صحرای بزرگ آفریقاست.

4-به طور کلی همه ی نواحی طبیعی یا انسانی جهان تحت مدیریت نهاد های سیاسی یا اداری قرار دارند.

5-هواکره از لایه های مختلف تشکیل شده است و بیشترین تغییرات آب و هوایی در لایه ی زیرین یعنی وردسپهر(تروپوسفر) بوجود می آید.

6-مایل بودن مححور زمین بر مدار گردش انتقالی آن به دور خورشید موجب میشود که طی حرکت وضعی و انتقالی وسعت منطقه روشن و تاریک و طول  روز و شب و فصول مختلف سال در نواحی مختلف نیمکره شمالی و جنوبی متفاوت باشد.

7-در هوای سرد       مولکول ها نزدیک به هم هستند-هوا سنگین است-مرکز پرفشار(آنتی سیکلون)بوجود می آید.

در هوای گرم        مولکول ها از هم فاصله میگیرند و از وزن و فشار هوا کاسته میشود و مرکز کم فشار (سیکلون)بوجود می آید.

8-در مقابل آب و هوایی استوایی که بارش در تمام سال ان وجود دارد آب و هوای خشک و بسیار سرد که با کمبود بارش مواجه است وجود دارد.

9-بیابان گبی یا تکله ماکان به دلیل دوری از منابع رطوبت و شکل و جهت ناهمواری ها ایجاد شده اند. و بیابان های آتاکاما در آمریکای جنوبی و نامیب در آفریقا به علت استقرار مرکز پر فشار جنب استوایی ایجاد شده اند.

10-بیابان های گرم عمدتا در نواحی مجاور مدار راس السرطان و راس الجدی واقع شده اند ولی بیابان های سرد عمدتا در عرض جغرافیایی بالا یا در ارتفاعات زیاد قرار دارند.

نویسنده : معصومه حسینی صفا